باغ پشت‌بامی امکان جدیدی نیست و مدت‌هاست که ساکنین شهر جهت رهایی از مشکلات آلودگی و آتش‌سوزی برای نسل‌های بعد، گیاهان را بروی سقف خانه خود می‌کارند. اگرچه سبز شدن سقف‌هایی که از خاک و گیاهان پوشانده شده‌اند مدت‌ها به طول می انجامد اما برای ایجاد باغ، مساحت سقف مهم نیست و نباید به دنبال فضای بیشتری باشیم. باغ پشت بامی همواره در بین تمامی ساختمان‌های مسکونی و تجاری محبوبیت داشته است. دلایل خوبی برای در نظر گرفتن روف گاردن بروی سقف خانه‌ها وجود دارد. روف گاردن از فضای بلااستفاده و یا ناقص موجود در ساختمان استفاده می‌کند و یک باغ زیبا را ایجاد می‌کند. Roof Garden می تواند یک حریم خصوصی را ارائه دهد که بسیار با محیط‌زیست نیز سازگار است.
باغ پشت‌بامی علاوه بر اینکه جنبه دکوراتیو دارد می‌تواند به کنترل دما کمک کرده و مزایای هیدرولوژیکی را ایجاد کند. همچنین روف گاردن قادر به تولید مواد غذایی است و به بهبود معماری ساختمان‌های اداری و مسکونی کمک خواهد کرد. با ساخت Roof Garden می‌توان طبیعت را احیا کرد و از مزیت‌های زیست‌محیطی آن بهره برد. به دلیل افزایش ساختمان و کاهش گونه‌های گیاهی در شهرها، برای بهبود سیستم اکولوژی و مشکلات زیست‌محیطی نیاز به طراحی و ساخت روف گاردن بیش‌ازپیش احساس می‌شود. قبل از اجرای Roof Garden نیاز است که به پارامترهایی نظیر ظرفیت سازه ساختمان، تأسیسات برقی و مکانیکی موردنیاز، تأمین نور و آب، کنترل وزش باد و پوشش گیاهی مناسب توجه ویژه شود زیرا که این پارامترها بر هزینه اجرا بسیار تأثیرگذار خواهند بود.
سرفصل‌های عنوان‌شده در این مقاله نکاتی را که برای اجرای یک باغ پشت‌بامی موردنیاز است، مرور می کند.
• ویژگی های Roof Garden
• ظرفیت سازه ساختمان برای اجرای روف گاردن
• بررسی راه‌های دسترسی به باغ پشت بامی
• تأسیسات برقی و مکانیکی در روف گاردن
• اجرای عایق رطوبتی و زهکشی برای باغ پشت بامی
• سایر نکاتی که قبل از سفارش روف گاردن باید به آن توجه کرد
ویژگیهای Roof Garden
سقفی که با خاک پوشانده شده و گیاهان بروی زمین آن کاشته شده‌اند یک باغ پشت‌بامی پر از گیاه است، اگرچه ممکن است برای بسیاری از ساکنان مسئولیت آن دشوار باشد. اجرای روف گاردن می‌تواند حداقل حدود 1.5 میلیون تومان هزینه داشته باشد و به حداقل فضایی حدود 1 مترمربع نیاز دارد. برای تجزیه‌وتحلیل ساختار Roof Garden باید نظرات یک مهندس سازه و یا معمار را بشنوید و برای نصب باید به یک شرکت اجراکننده روف گاردن مراجعه کنید. ساده‌ترین روش برای روف گاردن استفاده از بسترهای تخت و گلدان می‌باشد. شما می‌توانید با گیاهان خودرو مثل انواع چمن‌ها و گیاهان ظریف و زیبا باغ پشت‌بامی خود را ایجاد کنید. گلدان هایی وجود دارند که برای روف گاردن بسیار مناسب هستند زیرا قابل‌حمل و منعطف بوده و بسیار مقرون‌به‌صرفه نیز می‌باشند.
اجرای روف گاردن می‌تواند حداقل حدود 1.5 میلیون تومان هزینه داشته باشد و به حداقل فضایی حدود 1 مترمربع نیاز دارد. برای تجزیه‌وتحلیل ساختار Roof Garden باید نظرات یک مهندس سازه و یا معمار را بشنوید.
یک باغ پشت‌بامی دارای ویژگیهای متعددی می‌باشد که خلاصه‌ای از آن‌ها در زیر ذکرشده است:
- ایجاد محیط سبز: روف گاردن یک محیط سبز شخصی را که منحصراً به یک ساختمان تعلق دارد ایجاد می‌کند و موجب احیای طبیعت در بام ساختمان‌ها می‌شود.
- تولیدات کشاورزی: انواع بسیاری از گیاهان خوراکی مانند گوجه و انگور را می‌توان در روف گاردن کاشت بنابراین روف گاردن می‌تواند منبعی برای تولیدات کشاورزی ساختمان باشد.
- بهبود فضای محیطی: باغ سبزی که در ابعاد وسیع ایجاد می‌شود در بهبود فضای محیطی بسیار مؤثر بوده و موجب کاهش گاز مضر هوا مثل دی اکسید کربن خواهد شد.
- کنترل شرایط محیطی: زمان اجرای روف گاردن با طراحی مسیرهایی برای خروج آب باران و ایجاد محفظه‌ای برای خاک و گیاه بروی سقف می‌توان شدت آب باران و مسیر جاری شدن آب را کنترل کرد و از این طریق احتمال تخریب سقف را کاهش داد.
- کاهش حرارت: به علت لایه‌هایی که برای پوشش گیاهی زمان ایجاد باغ پشت بامی استفاده می‌شود می‌توان از انتقال حرارت و سروصدا به طبقات زیرین ساختمان جلوگیری کرد.
ظرفیت سازه ساختمان برای اجرای روف گاردن
اولین نکته‌ای که قبل از سفارش روف گاردن باید به آن توجه کرد ظرفیت سازه‌های بکار رفته در ساختمان می‌باشد. سازه‌ها در هر ساختمانی بر مبنای باری که قرار است تحمل کنند انتخاب می‌شوند که این بار به دودسته بار زنده و بار مرده تقسیم می‌شود. منظور از بار مرده، وزن سازه، وزن دیوار، سقف و وزن کف می‌باشد و منظور از بار زنده افراد ساکن در ساختمان، مبلمان و سایر تجهیزات برقی و مکانیکی است. به این دلیل است که قبل از اجرای Roof Garden باید ظرفیت سازه‌های بکار رفته در ساختمان بررسی‌شده و توان آن‌ها در نظر گرفته شود. با رشد گیاه به‌مرور بر وزن سقف افزوده می‌شود و این وزن برسازه ساختمان فشار وارد می‌کند پس قبل از سفارش روف گاردن بهتر است توان سازه بررسی شود تا دریابید که این سازه قادر است تا چه وزنی را تحمل کند.
بررسی راه‌های دسترسی به باغ پشت بامی
چگونه می‌توان به روف گاردن دسترسی داشت و مسیر ورود و خروج آن چگونه است؟ این موضوع دومین نکته در اجرای روف گاردن می‌باشد. نحوه دسترسی به باغی که بروی بام قرار دارد بر طراحی و هزینه اجرای باغ تأثیرگذار است. اگر در آپارتمان زندگی می‌کنید مطمئن شوید که می‌توانید از آسانسور برای حمل تجهیزات به سقف استفاده کنید. رساندن مصالح و تجهیزات به پشت‌بام در ساختمان‌های ویلایی راحت‌تر از آپارتمان‌های بدون آسانسور خواهد بود.
تأسیسات برقی و مکانیکی در روف گاردن
اگر قصد دارید که در شب نیز از زیبایی باغ خود لذت ببرید باید بستر مناسبی برای نورپردازی روف گاردن فراهم کنید. قبل از اجرای عایق رطوبتی بروی سقف باید لوله آب و برق را نصب کنید. معمولاً بعد از نصب لوله‌ها برای جلوگیری از ضربه خوردن آن‌ها، لایه بتنی بروی لوله‌ها پوشانده می‌شود. درنهایت بعد از اجرای عایق رطوبتی و نصب کف‌پوش سایر تجهیزات مثل چراغ‌ها نصب می‌شوند.
اجرای عایق رطوبتی و زهکشی برای باغ پشت بامی
با بارش باران ممکن است آب بروی سقف جمع شود و موجب تخریب سقف گردد. با طراحی مسیری برای زهکشی آب باران از روی بام می‌توان از بروز سیلاب بروی سقف جلوگیری کرد. بنابراین قبل از اجرای روف گاردن باید عایق رطوبتی از نوع قیر و گونی بروی سقف اجرا شود تا بتوان مانع از نفوذ آب باران به داخل سقف شد. نوع دیگر عایق که به‌صورت چندلایه استفاده می‌شود، عایق رطوبتی نانو است که به دلیل عملکرد مناسب و اجرای راحت آن بیشتر مورداستفاده قرار می‌گیرد. برای هدایت آب باقی‌مانده از آبیاری و همینطور آب باران، از یک تایل پلاستیکی به‌منظور زهکشی استفاده می‌شود. این تایل آب مازادی که توسط خاک گیاه جذب نشده است را از طریق مسیر تعیین‌شده به مجرای خروجی آب هدایت می‌کند.
سایر نکاتی که قبل از سفارش روف گاردن باید به آن توجه کرد
اگرچه مراقبت از گیاهان بالغی که بروی پشت‌بام و در گلدان‌ها رشد یافته‌اند شبیه نگهداری گلدان‌های موجود در خانه است اما باید برخی از خصوصیات و شرایط نگهداری گیاه را برای کاشت بروی سقف بررسی کنید.
- آبیاری گیاه: برای آبیاری گیاهان مورداستفاده در روف گاردن معمولاً از آبیاری قطره‌ای استفاده می‌کنند تا هم مانع هدر رفتن آب شوند و هم از تجمع زیاد آب بروی سقف جلوگیری کنند. می‌توان از آب‌های مصرف‌شده منازل نیز به‌عنوان منبعی برای آبیاری گیاهان استفاده کرد. می‌توانید قوطی‌هایی را از آب‌های مصرف‌شده پرکرده تا از این طریق آب موردنیاز برای رشد گیاه تأمین شود. بهتر است یک برنامه خاصی برای آبیاری تنظیم کنید.
- تأمین نور موردنیاز گیاه: زمان ایجاد باغ پشت بامی قبل از انتخاب گونه گیاهی باید مقدار نوری که به سقف تابیده می‌شود بررسی شود ممکن است ساختمان شما به‌وسیله ساختمان‌های مجاور پوشانده شده و ایجاد سایه کند در این صورت باید گیاهانی را در این نقاط قرار دهید که برای رشد به آفتاب مستقیم نیاز ندارند. برخی از گیاهان نیز به تابش مستقیم نور خورشید نیاز دارند. بسیاری از مواد موردنیاز برای رشد گیاه توسط نور خورشید تأمین می‌شود و نبود نور می‌تواند به گیاه آسیب برساند.
- کنترل حرارتی: علاوه بر نور خورشید که بر سقف می تابد، گرمایی که از ساختمان‌های اطراف، ترانزیستورها و اگزوزهای ماشین‌ها و سایر سازه‌های برقی بازتاب می‌کند می‌تواند موجب تولید گرمای محیطی شود. ازآنجایی‌که برای پرورش برخی از گیاهان به سایه نیاز است بنابراین از وسایلی مثل سایبان و یا آلاچیق برای کنترل این حرارت باید استفاده کرد. جذب نور خورشید توسط جاده‌ها و ساختمان‌ها و انعکاس آن به فضای بیرون از علت‌های اصلی ایجاد گرما در شهر می‌باشد.
- کنترل وزش باد: اگر شدت وزش باد زیاد باشد گیاهان موجود در خیابان‌ها آسیب می‌بینند. همان‌طور که می‌دانیم وزش باد در ارتفاعات بسیار بیشتر است بنابراین در ساختمان‌های بلند میزان وزش باد باید بررسی شود و برنامه‌هایی برای کنترل آن در نظر گرفته شود. می‌توان اطراف روف گاردن از دیواره‌هایی استفاده کرد که ارتفاع داشته باشند تا بتواند وزش باد را کنترل کند. دقت شود که ارتفاع این دیواره نمی‌تواند زیاد بلند بوده و باید طبق ضوابط شهرداری تعیین شود.
می‌توان از آب‌های مصرف‌شده منازل به‌عنوان منبعی برای آبیاری گیاهان روف گاردن استفاده کرد. می‌توانید قوطی‌هایی را از آب‌های مصرف‌شده پرکرده تا از این طریق آب موردنیاز برای رشد گیاه تأمین شود.
- ایجاد حریم خصوصی: اکثر پشت‌بام‌ها توسط ساختمان‌های همسایه احاطه‌شده‌اند چراکه ساختمان‌های اطراف می‌توانند در ارتفاعات گوناگون موجود باشند. بنابراین شاید نیاز باشد که برای ایجاد یک حریم خصوصی پرچین‌های همیشه‌سبز را بروی بام خود ایجاد کنید. می‌توانید اطراف روف گاردن را با گیاهان رونده بپوشانید و بدین طریق از دید سایر ساختمان‌ها در امان بمانید.
- پوشش گیاهی مناسب برای روف گاردن: انواع درختچه‌ها و گیاهان بوته‌ای برای Roof Garden بسیار مناسب می‌باشند. همچنین به این دلیل که نباید وزن سقف زیاد شود باید از گیاهانی استفاده کرد که ریشه کوتاهی دارند و در خاک کم‌عمق قابل رشد می‌باشند. یک پوشش گیاهی مناسب برای روف گاردن باید در برابر کم‌آبی و نور مستقیم خورشید مقاوم باشد و در تمام فصول سال بتواند سبز بماند. پایین بودن هزینه نگهداری گیاه نیز از دیگر معیارهای اصلی در انتخاب پوشش گیاهی مناسب می‌باشد. علف‌ها و چمن‌ها از دیگر پوشش های گیاهی هستند که به دلیل بادوام بودن، عدم نیاز به نگهداری و صرفه‌جویی در مصرف آب برای اجرا در باغ پشت بامی بسیار مناسب هستند.
- نگهداری وسایل باغبانی: لوازم‌خانگی زیادی چون ابزار باغبانی، کود، کمپوست و سطل برای باغبانی موردنیاز است. فضای روی پشت‌بام محدود است و نگهداری وسایل در انبار دشوار خواهد بود. برخی از باغبانان قفسه‌های باریکی را بروی سقف می‌گذارند و از آن به‌عنوان انبار استفاده می‌کنند. از دیگر گزینه‌هایی که برای نگهداری وسایل باغبانی می‌توان از آن بهره برد، استفاده از صندلی‌هایی است که نشیمنگاه آن باز شود تا بتوان این وسایل را در آن قرار داد با این تصمیم توانسته‌اید با یک تیر دو نشان بزنید هم مکانی برای نشستن دارید و هم محلی برای نگهداری لوازم باغبانی.
- هزینه: مهم‌ترین نکته‌ای که قبل از سفارش روف گاردن باید به آن توجه کنید این است که چه مقدار هزینه برای روف گاردن مایلید بپردازید؟ می‌توانید از گلدان‌های کوچک شروع کرده و به‌مرور باغ خود را گسترش دهید. هزینه واقعی زمان ساخت و اجرای روف گاردن تعیین خواهد شد. کاشی‌کاری یا سنگ‌کاری کف باغ، ایجاد بسترهای تخت و جعبه‌هایی برای کاشت گیاه و اضافه کردن نور اضافی و مبلمان ازجمله هزینه‌هایی است که برای زیباتر دیده شدن باغ باید در نظر گرفته شود. از طرفی برخی از سقف‌ها نیز برای پشتیبانی از روف گاردن، نیاز به بازسازی دارند تا بتوانند وزن باغ را تحمل کنند که این مورد بر هزینه اجرا می افزاید.
امروزه به دلیل محدودیت فضایی در مناطق شهری باغ‌هایی بروی بام خانه‌ها ایجاد می‌شود که به روف گاردن معروف است. این باغ پشت بامی از فضای بلااستفاده سقف برای تولید فضایی سبز استفاده می‌کند و بر مزیت‌های زیست‌محیطی، اجتماعی، زیبایی‌شناسی و معماری ساختمان می‌افزاید. پارامترهایی زیادی وجود دارند که زمان اجرای Roof Garden، باید موردتوجه قرار گیرند. یکی از نکات اصلی در اجرای روف گاردن میزان توان سازه ساختمان می باشد، یعنی اینکه آیا سازه می‌تواند وزن روف گاردن را تحمل کند یا خیر. پارامترهایی نظیر تأسیسات برق و لوله‌کشی، نحوه دسترسی به باغ پشت بامی، تأمین آب و نور موردنیاز برای رشد گیاه، میزان هزینه اجرای روف گاردن و موارد دیگر، ازجمله نکاتی هستند که قبل از اجرای Roof Garden باید موردتوجه قرار گیرند.
نظر دهید.